شبدر
شبدر ,شبدر چهار پر,شبدر قرمز,شبدر زینتی,شبدر سیاه,شبدر پنج پر,شبدر بنفش,شبدر قرمز چیست,شبدر چهار پر نماد
توضیحاتی در مورد شبدر
شَبدَر (نام علمی: Trifolium) جزء مهمترین گیاهان علوفه‌ای خانواده لگومینز (Leguminous) در مناطق معتدل و مرطوب است که از نظر علوفه‌ای و مرتعی دارای ارزش بسیار زیادی است و در تغذیه دام‌ها نقش بسزایی دارند. شبدرها گیاهی سه برگچه‌ای اند و به همین خاطر اسم علمی آنها از دو کلمه لاتین “Tria” به معنی سه و “Folia” به معنی سه بر گچه‌ای گرفته شده‌است. تعداد گونه شبدرها در دنیا حدود ۳۰۰ گونه ذکر شده که از این تعداد ۲۵ گونه از نظر کشاورزی مهم است که از این تعداد فقط ۹ گونه آنها از جمله شبدر زیر زمینی به صورت تجارتی کشت می‌شوند. بیشترین پراکنش شبدرها در منطقه مدیترانه است، به طوری که در منطقه اورآسیا ۱۶۰-۱۵۰ گونه، آمریکا ۶۵-۶۰ گونه و در آفریقا ۳۰-۲۵ گونه گزارش شده‌است. بر اساس تحقیقات بانک ژن گیاهی و ذخایر توارثی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تعداد گونه‌های تاکنون شناخته شده شبدر در ایران حدود ۵۴ گونه‌است که از این تعداد دو گونه شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum) و شبدر برسیم (Trifolium alexandrium) به صورت وسیع کشت می‌شوند.در این مطلب از سایت جسارت در مورد شبدر صحبت میکنیم امیدواریم مورد توجه قرار بگیرد.
عملکرد شبدر
تمام شبدرها در آب و هوای خنک بهترین عملکرد را دارند. در بین شبدرها شبدر سفید از همه مقاوم تر است. میزان قند در شبدرها بیش از یونجه‌است و سطح برگ بیشتری نسبت به یونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوری کمتر از یونجه‌است و نیاز آبی شبدرها نیز کمتر از یونجه‌است. البته باید توجه داشت که شبدرها به لحاظ کمیت تولید در سطح پایین تری از یونجه قرار دارند و میزان مواد غذایی قابل هضم یونجه از شبدرها بیشتر است. گیاهان علوفه‌ای تیره بقولات از نظر عمق ریشه به شکل زیر هستند: ریشه شبدرهای سفید<ریشه شبدرهای قرمز <ریشه شبدرهای برسیم <ریشه یونجه <ریشه اسپرس. به صورت کلی تفاوت شبدرها با یونجه این است که: برگ یونجه بیضی شکل ولی برگ شبدر گلابی شکل است. رنگ برگ‌ها در شبدر سبز و شفاف و در یونجه سبز تیره‌است.
بذر گیاه شبدر
شبدرها به دلیل پوسته سخت دارای خواب می‌باشند که خواب و سختی پوسته در شبدرها به ترتیب زیر است: شبدرهای قرمز <شبدرهای السایک <شبدرهای لادینو <شبدرهای سفید. تحقیقات انجام گرفته نشان می‌دهد مهمترین عامل ایجاد بذرهای با پوسته سخت در شبدرها خشکی و کمی رطوبت نسبی هوا در زمان رسیدگی است. خواب بذر بسیاری از شبدرها را به وسیله سرما دادن می‌توان شکست. بذر هیچ‌یک از شبدرها در زمان جوانه زنی به نور نیاز ندارند. به عبارت بهتر بذر هیچ‌یک از شبدرها فیتوبلاست نیستند. به لحاظ اندازه بذر نیز شبدرها به شکل زیر هستند: شبدرهای سفید<شبدرهای ایرانی <شبدرهای السایک <شبدرهای قرمز <شبدرهای شیرین<شبدرهای لاکی <شبدرهای مصری (برسیم). به صورت کلی در مورد گیاهان علوفه‌ای تیره لگومینوز از نظر اندازه بذر می‌توان گفت: شبدرهای سفید<شبدرهای ایرانی <شبدرهای السایک <شبدرهای قرمز <شبدرهای شیرین<شبدرهای لاکی <شبدرهای مصری (برسیم)<یونجه<اسپرس <ماشک گل خوشه‌ای <ماشک معمولی. همان‌طور که ملاحظه می‌شود بزرگترین بذرها در بین گیاهان علوفه‌ای تیره بقولات مربوط به اسپرس و ماشک‌ها می‌باشد. باید توجه داشت هرچه اندازه بذر بزرگتر باشد معمولاً زودتر جوانه می‌زنند و گیاهچه بزرگتری تولید می‌کنند. البته پوسته سخت بذر را نیز باید در نظر گرفت (مسلم است بذرهای دارای پوسته سخت دیرتر جوانه می‌زنند) موضوع ذکر شده در بالا به شرطی صحیح است که پوسته سخت بذرها صفر در نظر گرفته شود. در واقع هم میزان بذرهای سخت در بعضی از شبدرها مانند شبدر برسیم و شبدر لاکی بسیار پایین است. بذر بعضی از شبدرها مانند شبدر پنجه کلاغی(Lotus cornicaltus) بسیار به کندی جوانه می‌زند و گیاهچه بسیار ضعیفی تولید می‌کند، به طوری که ایجاد یک مزرعه کامل از این شبدر ممکن است تا دو سال به طول انجامد.
خصوصیات تغذیه ای شبدر
شبدر محصول علوفه‌ای مهمی است. به همین دلیل است که به طور گسترده‌ای در کشت علوفه‌ای و مراتع استفاده می‌شود. شبدرها به عنوان علوفه سبز، علوفه خوراکی، و چمن پوششی استفاده می‌شوند. ۱۰۰ کیلوگرم از شاخ و برگ شبدر علوفه شامل ۸/۱۹ واحد و ۷/۲ کیلوگرم پروتئین قابل هضم است. شبدر اسیدهای آمینه ضروری بیشتری تر (سیستئین، تریپتوفان و لوسین) نسبت به دانه ذرت، و دانه جو و گندم هستند. در شبدرها فسفر به ندرت از ۴۴/۱ گرم در هر کیلو ماده خشک پایین تر است و از این نظر نسبت به یونجه برتر هستند و دام‌هایی که از شبدر تغذیه می‌کنند، کمتر دچار کمبود فسفر می‌شوند. گونه شبدرهای حقیقی با Genus Trifolium همگی علفی و دارای برگ‌های سه تایی هستند. گل‌ها کوچک بسیاری دارند که روی یک دمگل کوتاه پرگل واقع شده‌است. گلبرگ پهن خارجی تنها اندکی بزرگتر از سایر گلبرگ هاست. شبدرهای حقیقی می‌توانند یکساله، دوساله یا چند ساله باشند.
شبدر قرمز
شبدرها دارای مواد ی هستند که از ارزش غذایی آنها می‌کاهد مثلاً شبدرهای قرمز دارای ماده‌ای به نام فورموننتین است که نوعی شبه استروژن گیاهی است و می‌تواند سبب سقط جنین در گوسفندان شود همین طور شبدرهای سفید دارای هیدرو سیانیدرید (HCN) که برای دام‌ها می‌تواند بسیار مضر باشد و مصرف زیاد آن فعالیت غده تیروئید را افزایش می‌دهد، شبدر پنجه کلاغی نیز دارای مقداری هیدروسیانیدرید است اما مقدار آن به حدی نیست که برای دام‌ها ا سمیت بسیار بالا ایجاد کند. شبدرهای شیرین دارای یک ماده ضد تغذیه به نام کومارین است برای دام‌ها مضر است و سبب انعقاد خون در دام‌ها می‌شود و بسیار خطرناک است. همین طور مصرف زیاد شبدر ایرانی می‌تواند سبب افزایش برخی از اختلالات مربوط به دام مانند: enterotoxaemia (کلیه کاغذی)، photosensitisation ادرار سنگ (سنگ شبدر) در گوسفندان شود
شبدر و نفخ
مصرف علوفه تازه شبدرها مانند بسیاری از بقولات دیگر به دلیل پروتئین زیادی که دارند در دام‌ها تولید نفخ می‌کند در اثر مصرف شبدر سفید، شبدر قرمز، شبدر شیرین و شبدر ایرانی در دام‌ها نفخ ایجاد می‌شود اما مصرف شبدر پنجه کلاغی و شبدرهای برسیم (مصری) در دام‌ها هیچ گونه نفخی ایجاد نمی‌کند، دلیل این موضوع وجود تانن‌ها قابل اتصال به پروتئین‌ها در این دو شبدرها است که با رسوب پروتئین در شکمبه کمک می‌کند و مانع ایجاد نفخ می‌شود. در بین شبدرها خطرناک ترین آنها به لحاظ نفخ زایی شبدر سفید لادینو می‌باشد
خواص دارویی شبدر
مواد (به اصطلاح ضد تغذیه) موجود در شبدرها می‌توانند برای انسان خواص دارویی داشته باشند و مفید باشند مثلاً کومارین موجود در شبدرهای شیرین و گیاه Ferula badrakema می‌تواند سبب توقف رشد سلول‌های سرطانی مثانه شود. همین‌طور فورمونتین موجود در شبدرهای قرمز از ارزش دارویی خاصی برخوردار است، آزمایش انجام گرفته در سال ۲۰۱۰ نشان داده‌است که فورموننتین می‌تواند از رشد سلول‌های سرطان سینه در زنان جلوگیری کند، اما مصرف آن سبب مشکلات جنسی در مردان می‌شود
شبدر در طب سنتی
چون این گیاه پرکاربردتر از گیاهان دارویی دیگر در بین گیاهان طب سنتی است بنابراین جایگاه به مراتب والاتر از گذشته دارد و بعضی از افراد با شنیدن اسمش دچار ناراحتی می شوند ولی در عوض نمی‌دانند که چه خاصیت شگفت انگیزی دارد. – خواص درمانی این گیاه در نوع خود بی‌نظیر بوده و با داشتن ویتامین‌هایی چون A و C، ریبوفلاوین و نیاسین آرامش‌بخش اعصاب و در درمان افسردگی مفیده بوده و می‌توان در مکمل‌های غذایی هم از این گیاه استفاده کرد. – این گیاه و جوانه آن خاصیت ضد سرطانی بالایی دارد و همچنان پیشتاز میدان رقابت در مقابل مکمل‌های غذایی مصنوعی و غیر مصنوعی است و برای درمان کم خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. – خواص درمانی این گیاه بیشتر در درمان کم‌خونی و پلاکت پایین، تصفیه کننده خون و تنظیم فعالیت‌های کبدی، بدخلقی ناشی از علائم یائسگی مورد استفاده است و چون در آن آنتی‌اکسیدان به مقدار کافی وجود دارد خاصیت ضد سرطانی نیز دارد و در پیشگیری از بروز چین و چروک زودرس در پوست و پیشگیری از پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی به کار می رود.
همه چیز درباره شبدر قرمز
شبدرهای قرمز Red Clover یک گیاه دائمی است که به طور معمول در اروپا، آسیا و آفریقا می روید و بومی آمریکای شمالی است. به عنوان غذایی برای چرای دام ها و به عنوان یک کود کشاورزی غنی از نیتروژن است. -شبدرهای قرمز از گذشته های دور در چین، اروپا و روسیه برای درمان سنتی بسیاری از بیماری ها به کار می رفت. درمان بیماری هایی مثل آسم، بیماری های مزمن کبد و دستگاه گوارش، ناراحتی های چشمی و سوختگی از آن جمله بودند. – اعتقاد بر این است که شبدرهای قرمز به تصفیه ی خون از طریق بهبود چرخه های تولید ادرار، مخاط و صفرا کمک می کند. – پماد (مرهم) شبدرهای قرمز به طور سنتی برای درمان بیماری های پوستی مثل اگزما و پسوریازیس به کار می رود. نمونه هایی نیز از استفاده از شبدرهای قرمز برای درمان سرفه های کوتاه مدت کودکان موجود است. – شبدرهای قرمز یک منبع سرشار از ایزوفلاوون، فورمونکتین، بیوکانین A، دیادزین، جنیستین است که هورمون های طبیعی به شمار می روند. – آزمایشات کلینیکی نشان می دهد که عصاره شبدرهای قرمز می تواند برای درمان گر گرفتگی مرتبط با یائسگی مفید باشد. به علاوه می تواند برای زنانی که از درد سینه رنج می برند استفاده شود. مشخص شده که شبدرهای قرمز اثر مثبتی بر فشار خون بالا دارد. مدارک خوبی وجود دارد که شبدرهای قرمز می تواند به بهبود پوکی استخوان کمک کند. طبق آزمایشات کلینیکی شبدرهای قرمز ضرری برای بافت های رحم و سینه ندارد. به علاوه شبدرهای قرمز یک ترکیب هورمونی طبیعی است. شامل ویتامین های ضروری، مواد معدنی مثل کلسیم، کروم، نیاسین، فسفر، پتاسیم، تیامین، منیزیم و ویتامین C می باشد.
تفاوت یونجه و شبدر
تمام شبدرها در آب و هوای خنک بهترین عملکرد را دارند. در بین شبدرها شبدرسفید از همه مقاوم تر است. میزان قند در شبدرها بیش از یونجه است و سطح برگ بیشتری نسبت به یونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوری کمتر از یونجه است و نیاز آبی شبدرها نیز کمتر از یونجه‌است.البته باید توجه داشت که شبدرها به لحاظ کمیت تولید در سطح پایین تری از یونجه قرار دارند و میزان مواد غذایی قابل هضم یونجه از شبدرها بیشتر است. به صورت کلی تفاوت شبدرها با یونجه این است که: برگ یونجه بیضی شکل ولی برگ شبدرهای گلابی شکل است. رنگ برگ‌ها در شبدرهای سبز و شفاف و در یونجه سبز تیره است.
طرز تهیه جوانه شبدر
برای تهیه جوانه شبدر، ابتدا 100 تا 250 گرم دانه شبدرها را پاکسازی و شستشو کرده در ظرف آبی خیس کرده و در جای خنک و دور از نور زیاد گذاشته و روزانه یک تا دو بار آب آن را عوض کنید، پس از حدود دو روز خیس بودن آنها داخل آبکش ریخته و دستمالی مرطوب روی آنها قرار دهید و سطح دستمال را مرطوب نگاه دارید و این عمل را تا تا زمانی که جوانه سر از پوسته دانه بیرون بزند ادامه دهید، اگر مراقبت های لازم را انجام دهید ظرف 3 الی 5 روز با توجه به نوع دانه جوانه ها آماده میگردد بعد از اینکه جوانه آماده شد در یک ظرف در بسته در یخچال نگهداری کنید.روش مصرف روش اول : یکی از روشهای استفاده به این صورت است که می توانید جوانه تازه را هر وعده یک قاشق مرباخوری بعد از اینکه خوب جویده شد میل کنید. روش دوم : هر زمان سالاد تهیه می کنید مقداری از آنرا به سالاد اضافه و نوش جان کنید. روش سوم : جوانه شبدرها را پس از خشک کردن آسیاب کنید واز آن به همراه سبزیجات و سایر جوانه ها سوپ جوانه تهیه کنید که فوق العاده پر خاصیت می باشد.
عوارض شبدر
مواد (به اصطلاح ضد تغذیه) موجود در شبدرها می‌توانند برای انسان خواص دارویی داشته باشند و مفید باشند مثلاً فورمونتین موجود در شبدر قرمز از ارزش دارویی خاصی برخوردار است. آزمایش انجام گرفته در سال ۲۰۱۰ نشان داده‌است که فورموننتین می‌تواند از رشد سلول‌های سرطان سینه در زنان جلوگیری کند، اما مصرف آن سبب مشکلات جنسی در مردان می‌شود. اثرات جانبی شبدرهای قرمز بسیار کم و ضعیف است؛ زودرنجی، تغییرات در قاعدگی زنان و افزایش وزن از آن جمله است. مصرف عصاره ی شبدرهای قرمز با داروهای رقیق کننده ی خون مثل وارفارین و درمان های هورمونی تداخل می کند، اما این مسئله هنوز به وسیله نتایج تجربی ثابت نشده است. گرچه مدرکی برای نگرانی وجود ندارد، اما سفارش شده که عصاره شبدرهای قرمز در زنانی که سابقه ی سرطان سینه دارند، به کار نرود. زنان باردار و شیرده نباید از شبدرهای قرمز استفاده کنند. به طور کلی توصیه می شود در استفاده از مصرف شبدرها، آن را به صورت متعادل مصرف نمایید.
مشخصات شبدر
شَبدَرها متعلق به جنس تریفولیم (Trifolium) جزء مهمترین گیاهان علوفه‌ای خانواده لگومینز (Leguminous) در مناطق معتدل و مرطوب است که از نظر علوفه‌ای و مرتعی دارای ارزش بسیار زیادی است و در تغذیه دام‌ها نقش بسزایی دارند. شبدرها گیاهی سه برگچه‌ای اند و به همین خاطر اسم علمی آنها از دو کلمه لاتین “Tria” به معنی سه و “Folia” به معنی سه بر گچه‌ای گرفته شده‌است. تعداد گونه‌های این گیاه در دنیا حدود ۳۰۰ گونه ذکر شده که از این تعداد ۲۵ گونه از نظر کشاورزی مهم است که از این تعداد فقط ۹ گونه آنها از جمله نوع زیر زمینی به صورت تجارتی کشت می‌شوند. بیشترین پراکنش شبدرها در منطقه مدیترانه است، به طوری که در منطقه اورآسیا ۱۶۰-۱۵۰ گونه، آمریکا ۶۵-۶۰ گونه و در آفریقا ۳۰-۲۵ گونه گزارش شده‌است. بر اساس تحقیقات بانک ژن گیاهی و ذخایر توارثی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تعداد گونه‌های تاکنون شناخته شده شبدر در ایران حدود ۵۴ گونه‌است که از این تعداد دو گونه شبدرهای ایرانی (Trifolium resupinatum) و شبدرهای برسیم (Trifolium alexandrium) به صورت وسیع کشت می‌شوند.